balagtas.org

balagtas.org

Tularaw - PAMBUNGAD

PAMBUNGAD

Tuloy ka, panulat, na sobrang malikot
o kaliwa't kanang nakahahalughog
ng mga paksaing lulan ng taludtod
na mula sa danas ng baryo at lungsod.

Ang pagtula'y isang uri ng pagtuklas
na imahinasyon ang gamit na lakas:
muling lumilikha at nagpapatingkad
ng sino at anong kaiba ang likwad.

Dito'y maghahasa tayo ng kataga
na ukol sa akin, sa iyo, sa madla;
hatulan kung tula o kaya'y tulala
ang puno at dulo nitong pagtatangka.
tularaw

Tularaw - MAGASTOS NA IROG

MAGASTOS NA IROG

Natatandaan ba n'yo kung kailan naging bukambibig ang bilmoko?

Pinaikling ibili mo ako, patutsada ito sa mga sobrang kapritsosa at kapritsoso na palabigasan at gatasan ang sinta-sinta nila.

Sa piyesang narito, nakahirit ng pasubali sa kasabihang "love is blind" ang personang abandonado ng sinta. Pamagat: "Mahal Kang Mahalin."

Mahal kang mahalin? Naiingit sila.
Sa piling ko milyong ulit kang gumanda,
bumata, sumigla at walang ginasta.
Nagmahal ka para makamalikmata.

Ibinibigay ko ang lahat. Gayunman,
tumanggi-tanggi ka sa milyong paraan;
iyo na ang aking pusong nagmamahal,
kakunin pa rin ba ang buong katawan?

Ikaw ang nagturo na dapat magtipid
nang maupos akong may milyon ding sakit;
iniwan mo akong sinanay magtiis
sa tubig at asin at sa kaning lamig.

Mahal kang mahalin? Ako'y nauulol
tuwing maiisip na tumpak ang tanong.
tularaw

Tularaw - SAWING PUSO, WAGING KURO

SAWING PUSO, WAGING KURO

Sa pagsulat ng tula ng pag-ibig, gawing sementado ang unawaang ano at paano.

Kung hindi, baka lumitaw na nakalupasay sa lungkot ang makata.

Halimbawa ng linyang "first love never never dies" sa kanta ang sisipatin nating bersong BABAE SA ULAN:

Nakatingin siya sa kawalan
habang naglalakad, may dalang nakatiklop na payong.
Saan kaya galing? bulong
ng alaalang naambunan.

Pagtalikod sa bintanang kasasara,
kinapa ko ang sariling damdamin;
tag-araw kami huling nagkaharap:

Panakaw na sulyap niya
sa handog kong bulaklak;
pag-uwi kong tinatalunton
ang hiwalay na landas.

Malalim ang unang sugat
na pinaghilom ng pagkamaginoo.
Sinangguni ko ito
makaraang matunghayan
ang babae sa ulan.

Taglay ng piyesa ang matinding pahiwatig, na dapat lang asahan sa makatang sanay dumistansiya sa dagok ng pagsinta.

Dalawang panahon ang saklaw ng tula, alinsunod sa kumpulan ng mga sagisag na abstrakto at kongkreto.

Ang pananalinghaga ay agad inihudyat ng dating nobyang "nakatanaw sa kawalan" at "nakatiklop na payong" ang dala gayong umuulan.

Hindi mahalagang sagutin ang tanong na "saan kaya galing?" Sapat na ang tirada ng dating nobyo bilang makatang nakaiwas maglupasay sa kalungkutan.

--
Leo Amorco
tularaw

Tularaw - AKALA SA MAKATA

AKALA SA MAKATA

Na makata ang sinumang bumibigkas lang ng tula ay pag-aakala ng isang lalaking nagpakilalang "makata" ng Baryo San Gregorio.

Nagpunta siya sa aming nayong karatig ng BSG, may kailangan daw sa ama ko.

"Patutulain ako sa program ng munisipyo sa linggong darating. Magpapagawa ako ulit ng tula sa ama mo," sabi sa akin ng lalaki.

"Ano po ang papaksain ng tula?" Sagot niya ay kahit ano, basta bagong gawa.

Nagkamot ako ng batok. "Pag may student na ang sadya ay gaya ng sa inyo, ako po ang pinagagawa ni Tatay."

"Aha! Makata ka rin pala! Ngayon lang kasi kita nakita."

Naitanong ko:"Alam po ba sa mga okasyong dinaluhan n'yo...na ama ko ang gumawa ng mga tulang ipinarinig n'yo?"

Biglang namutla, tila napahiya, nagpaalam at kumahog siyang umalis. Nakuha niya ang punto ko.

Walang kakayahang bumuo ng sariling tula, mambibigkas siya pero hindi makata.

--
Boni Baltazar
tularaw

Tularaw - MATIMTIMANG VIRGIN PA

MATIMTIMANG VIRGIN PA

Sabi ni Mang Gusting Gunting, may ibubuga ang awtor ng akdang ikinonsulta nito sa balagtas.org kamakailan. Pinamagatan itong HILING:

Kung may pitak ako sa puso mo, hirang,
bakit mangangambang kita ay hawakan?
malulubos lamang ang pagsisintahan
kapag pinag-alab ito sa kandungan.

Mapusok marahil ngunit di palalo
manapa'y matapat ang aking pintuho.
Bayaang sumabay sa pintig ng puso
ang init at sidhi ng isang pagsuyo.

Nobyo tiyak ang speaker sa akda. Naiinip sa nobyang matimtiman. Tiyaga lang, iwas-rape, he-he.
tularaw

Tularaw - PUSO NG POKPOK

PUSO NG POKPOK

Pinarating at ipinasuri sa balagtas.org ng isang Dolores Dina Flores ang tula ngayong PUTANAGA:

"Malalamog ding gaya
ng katawang nabilad,
ang puso ko'y sumama
sa saplot na hinubad."

Bagay ang pamagat: pag-atake sa problemang isasatinig, ang mekanikal na karanasang karnal.

Sa pamagat pa lang, inatake agad ang problema sa karanasang karnal.

Ayaw na ng puta na umasang may lalaking tunay na magmamahal sa kanya.

Mapuwersa ang imaheng nalikha ng 2 huling linya. May titis ng himagsik ang hinagpis, tila pagtiwalag sa "lamog" na kalagayang matutuyot.

Matatag na nagamit ng awtor ang pormang tanaga: mabilis, malakas at mabisang narendahan ang tema.

(LEA)
tularaw

Tularaw - AKLAT NG TULARAW: ISANG PASAKALYE

AKLAT NG TULARAW: ISANG PASAKALYE

ni Boni Baltazar

Matagal na akong mala-retirado
dahil sobrang ilap ang mga trabaho,
lalong-lalo iyong pangangabisado
ng piglas at tadyak na pamperyodismo.

Hahabay ba ako sa dati at dati,
gaya ng avenue, boulevard at alley?
Uuwing nagbilang ng poso at poste
at saka susuntok sa bintana't katre?

Ito ang panahon ng pamamahayag
na tadtad ng tagpi ang sariling butas;
nahalata nito ang aking pag-angas
kontra sa masobre at pakunwang lunas.

Ano ang gagawin? Nag-igkasang pantig
sa aking sentido ang yugtong masakit;
pag sino't alinma'y kusang nagkakait,
huwag hahabulin kung talagang lihis.

Panahon din (noong ako'y empleado)
ang paulit-ulit na sinangguni ko
at ang naisagot: Puluting ehemplo
ng may ginagawa ay walang trabaho.

Mangyari pang higit dito ang nag-udyok
ng pagpapapiglas ng mga taludtod;
kaya paghigit din sa basta pagmukmok
ang inatupag kong may siste at rubdob.
tularaw

Tularaw - ANG TUNAY NA PAGTANDA

ANG TUNAY NA PAGTANDA

Mga senyal ng kabuwayan (infirmity) ng katawan at isip ang mas batayan ng pagtanda. Ito ang mapanudyong pasubali ni Mark Twain sa old age na ibinabatay lang sa mga taon.

Binigyan niya ako ng idea para ilahad ang pananaw ko sa paglipas ng panahon.

Pakitingnan sa naritong sinulat kong tularaw kung may kaugnayan ito sa pasubaling Twain:

Ikaw, kahapon ko, ang napayayakap
bilang tagapawi ng pagkabagabag.
Mutya ka ngang tunay na walang katulad
kung dulutan ako ng sigla at alab.
Huwag ipangamba ang iyong pagkupas
kahit itangi ko ang ngayon at bukas.

(Leo Amorco)
tularaw

Tularaw - PILA SA BOTIKA

PILA SA BOTIKA

Nahihirapan silang basahin
ang resetang dala
ng bawat isa.
Ang madali ay sumiksik sa pila,
dumampot ng sirup, tabletas, kapsula.
Sa pag-uwi, iniisip daw nila ang layo ng lalakarin;
wala muling natira kahit singkong duling.
Agad mababasa sa mukha
ng bata at matanda:
Sana, muli silang magkita-kita sa botika,
hindi sa punerarya.
tularaw

Tularaw - BESO-BISYO: RESPONSO NG AMIGO

BESO-BISYO: RESPONSO NG AMIGO

Sa ilong ko ibinulong ng amihan
ang balitang masaya ka nang pumanaw,
ibinigay ang huli mong kahilingang
makahitit ng sanhi ng karamdaman.
Inilulan ko sa usok ang mataos
na dalanging mamanatag ka nang lubos;
mga upos sa ibabaw nitong puntod
ang iiwang alaalang hugis-kurus.
tularaw

Tularaw - KAMBAL NA RETADOR: NOTASYON SA OBRANG I.S.B.

KAMBAL NA RETADOR: NOTASYON SA OBRANG I.S.B.

ni Boni Baltazar

Kambal na retador ng mortalidad ang gunita at haraya.

Muling lumalalang ng mundo ng lipol na lahi siyang pinawanahan ng pighati.

Silang nangamatay ang nagbigay sa kanya ng kapangyarihan sa pagbubuo: iniuukilkil ang kaayusang iginuho ng pagbabagong mapang-aglahi; humahangos ang kanilang abuhing mga tinig na nagtutustos ng maalab na hininga sa kanyang panitik.

Nasa mundo nila ang mundo niya ngayong umiikot nang walang pagkahambal sa mga kalansay na naglutang sa mga dagat, naghambalang sa mga lupalopng modernong panahon.

Isinasatinig niya ang napugto nilang mga pangarap, hinahango ang isang kahapong karapat-dapat maitampok.

Selebrasyon ito ng karera niyang mapaghanap, mapag-ampon, at mapanghusga--

Negasyon ng mga sublebasyong panlipunang pinag-aanihan ng lagim ng sangkatauhan.
tularaw

Tularaw - TAYONG SINUSUBOK

TAYONG SINUSUBOK

Sinusubok tayo ng sariling lakas
sa bawat maghapong yugto ng pagtahak;
tila tatakasan habang inuunos
at pasuling-suling tayo sa magdamag.

Namulatan natin ang paghihikahos
ng napakarami at ang pagkabusog
ng mangilan-ngilan sa buong paligid.
Ang sagot sa bakit ay kulang na sagot.

Nangusap sa ating damdamin at isip
ang katahimikang hindi matahimik:
Sa mahabang landas na saan at alin,
ang kapahamaka'y may anyong makisig.
tularaw

Tularaw - PAG-IBIG: ISANG DEMONSTRASYON

PAG-IBIG: ISANG DEMONSTRASYON

Ano pa ba ang di nasabi tungkol sa romantic love? Wala na. Pero maraming dapat ipakita. Isang demonstrasyon nito ang "Bisperas ng Kasal" ni Amado Amorco:

Mahabang putol ng iyong malusog malago maitim na buhok
ang ibinunyag ng kahong dumating.

Bumuhol sa aking panimdim
ang kasamang kalatas:
hindi ganap na hihiwalay
ang sintang ihaharap
ng iba sa altar.

Ano pa ang maiuukol ko
sa pampalubag-loob na ito?

Hindi puputi ang munting bungkos;
makakapal na hibla ng alaala
ang mag-uunahang kumupas
at malagas, habang nakalilim sa sinawing palad.
tularaw

Tularaw - PAGKAGISING

PAGKAGISING

Ibig ko nang kayamutan
ang pagtulog; paulit-ulit ang panaginip: nalagas na ngiping
nagiging chewing gum tuwing pupulutin.

Samantala, nag-aalaga
na pala ng lumot ang baso,
dagdag sa nakababad na pustiso.

(Celine Labuyo)
tularaw

Tularaw - HAMON: GAWING TUBIG ANG PALITO

HAMON: GAWING TUBIG ANG PALITO

Mahigit 10 palito ng posporo ang kailangang gamitin bilang mga letrang bubuo ng salitang TUBIG.

Imposibleng sumapat, syempre, ang 5 palito lang kung TUBIG mismo ang iispelingin.

Pairalin ang malikhaing imahinasyon, isipin ang mga halimbawang likido.

Ayos! Nadale mo! sabi ng humamon pagkalipas ng 5 oras.

Ang hinamon ay gumamit ng 5 palito ng posporo sa pag-ispel ng IHI.
tularaw

Tularaw - SA ISIP NG MIRON

SA ISIP NG MIRON

Ang maganda ngayon,
ayaw nang pabugahan ng tubig
ang demonstrasyong
nagbubuga ng talumpating maapoy.

Naiisip ito ng miron
na tumilapon,
gininaw at sinumpong
ng hika,
sa sinalihan niyang
demong kinanyon
ng mga bombero noon.

Higit na maganda, o pinakamaganda
kung magagaya
sa akin ang nangarito sa kilos protesta.
Naisipdin ito ng beterano
ng larong sala sa lamig, sala sa init.

(Celine Labuyo)
tularaw

Tularaw - KABA SA KABANALAN

KABA SA KABANALAN

Sa bayan kong Kabanalan,
santa at santo
ang bawat lansangan.

Sapagkat nabubuhay
sa pagkadiyablo
ang mga kababayan,
ito rin umano
ang ikamamatay ko.

(Leo Ablaza)
tularaw

Tularaw - ISANG BERSONG NILINGON PAGKARAAN NG 35 TAON

ISANG BERSONG NILINGON PAGKARAAN NG 35 TAON

"Babae sa Ibabaw ng Tarundon" ang isa sa aking mga tula ng paghanga at pagnanasa, na garapal ang pagkasulat ng 1st draft.

Itinabi ko ito, ipinaghintay ng rebisyon, nalimutan, nahalungkat sa file matapos ang 35 taon.

Once and for all, sabi ko sa sarili, dapat tutukan, palitawing iba ang lascivious sa erotic.

Sumailalim sa transpormasyon ang piyesa; pamagat lang ang di nagalaw. Eto ang kabuuan, na pinagdudahan ko noon kung tula nga:

Lumangoy sa aking imahinasyon
ang babaeng hinabol ko ng tingin:
malaking bulas, nakabakat
sa kamisatsinong suot
ang kambal na alindog.

Mulang sapang nilusong
hanggang pagkabila sa tarundon,
ginambala ako ng pusag
sa ilalim ng aking puson.

Sininghalan ko, saka pinakinggan
sa buslo ang nadakma,
pumapalag na mga isda.

Sakaling muling dumaan
ang di-kilalang dilag,
aalayan ko ng santimbang dalag.

(LEAntonio)
tularaw

Tularaw - 2 TINIG SA LIBLIB

2 TINIG SA LIBLIB

Anang Suwi ng Talahib:
Sapat na ang kakulumpong
ginamit sa dinding, bubong;
sasapit daw ang panahong
may papel din ako roon.

Ba't malungkot kang nagbalik?
Nagpaalam kayong sabik
nang hakutin at umalis.

Anang Butil ng Buhangin:
Agad akong humulagpos,
sila'y tiyak na susunod.
Papel naming gagampana'y
di pampader,
di pantulay
sa magarbong kaligiran.
Noon bigla kong naisip:
balak kaming gawing lubid.

(Boni Baltazar)
tularaw

Tularaw - RIMA SA DUSA

RIMA SA DUSA

Isang lalaking pinindeho (pinagtaksilan ng misis niya) ang tahimik na nagdurusa. Kalagayan ito na sinalukan namin ng damdaming nirimahan. Salatin natin sa (piyesang) SUSI ang sentimyento niya na ganito inilarawan:

Isang susi ang pumaloob
sa kahapong sandakot.
Itinapon ito ng ginang
na nagkasusi sa ibang bahay.

Nagkapilat sa dibdib
siyang ulila sa silid.
Pabukas-bukas ang palad:
may hugis-susing pilat.

Pantiyak sa pagiging tula ng SUSI ang sistema ng pahiwatig: malalim na damdamin at malinaw na kaisipan sa pinulot, inalagaang sagisag ng pag-ibig.

(LEA)
tularaw