Susubukan dito na mapagsalubong at mapagdugtong ang mga palagay ng indibidwal at publiko. Mabisang gamit ang panulat. Sa bagay na ito, ang balagtas ay bantay talakay sa kultura, na tula ang isang tagasagisag. Bale pantay salakay, halimbawa'y sa mall ng masamang tinapay at teritoryo ng tarpulinang pambalot ng tinapa.
Kargado ng sobrang kapangyarihang makatukso ang pork barrel, kaya ang nakapaloob ditong bilyon-bilyong piso laan dapat sa kapakanang pampubliko ay muling nabalot ng sigalot.
Nagkataong sa ilalim ng administrasyong tumatahak sa "daang matuwid" naulit ang balitaktakan.
Idinidispatsa ang pork mula sa dalawang malaking atadong pinabango ng katawagan, halimbawa, congressional initiative allocation ng Senado at countryside development fund ng Kamara ng mga Representante.
May katapat itong IRAng ukol sa local govt at poverty alleviation o kauring social reform agendang ipinagkatiwala sa Palasyo.
Sa muling-sulpot ng sigalot, nagmungkahi ang liderato ng Senado: Huwag nang pag-usapan pa Ito. Ano ba'ng inaangalan sa pork?
Diumano, nagiging "commissioners" ang kinauukulang lawmakers na nangongomisyon ng mahigit 40% sa mga proyektong pambayang naitokang gawin ng pinaborang contractors.
Walang bago sa bagay na ito, gaya ng ibang usaping higit sa hinala ang ibig mapalutang. Kaya nga may kumikibo, baka sakaling masipat ang medyo bago; kaysa naman habambuhay mapanisan ng laway.
Pumuting uwak ang naghudyat ng parangal sa hangal (stupid), pagkakasalapi ng tuso (sly) at pag-insulto o pagdungis sa mabuti.
Nalaos ang tulisang-gubat, pansin ng isang kritiko, kaya lumipat ito sa mga sopistikadong lugar.
Puhunan ng katiwalian (graft) ang katiwalaan (mutual trust). Naging tusak (superabundant) ang mga Kaututang-Dila ng Katiwalanghiyaan.
Mga kagulang-gulang na kagalang-galang silang nakaamerikana nakabarong nakaroba nakasutana.
Nagpapakasiba sa kabulukan (corruption) ang katiwala (overseer), hinahawahan ang naglalahong tribu ng matino-tino at nagtitiwala na may tiwa (ascaris).
Bando sa banda roon banda rito ang deodoranteng pamawi raw ng alingasaw.
At sinasabi ng makakapal ang mukha at matitibay ang sikmura: Batid ng Bathala na malinis ang aming konsensya.
Piyesa itong sumalok ng inspirasyon sa jingle ng isang radio station tungkol sa katotohanang magpapalaya at magpapasulong sa bayan.
Ayon sa station, panata ng mga naroon ang katotohanan. Matapos mong pakinggan ang jingle, bahala kang kumatas ng ibang kabatirang wala sa abstraktong obrang pantenga.
Ikaw ang magsusuplay ng konteksto. Ano, halimbawa, ang totoo? O kongkretong kondisyon ng sambayanan? Naghihirap ang buhay, na nakikita at nararanasan.
Alipin ng karalitaan (poverty) ang bayan. Dapat sambayanan mismo ang lumutas sa dantaong pataw (burden) na ito.
Dagdag-tiis ang bayan sa sakit na dulot ng katotohanang iyan para ganap na mapanday ang pasiyang lumaya at sumulong. Nang tunay at totoo.
May problema pa rin, ayon sa isang pagsusuri: intellectual poverty ang isang sanhi ng karalitaang pisikal ng bayan.
Teka, di lang uri ng awit ang jingle; balbal na tawag din ito sa ihi o pag-ihi. Baka ibig mo munang magdiskarga ng mapanghing likido, 'wag nga lang sa salawal.
Pagkaraos, larga muli ng konteksto ng katotohanang sa buhay ng sambayanan ay nakabalatay ang masinsing anino ng kasinungalingan na namamaraling mga lingkod ng bayan.
Sa Freedom in the World 2014 report ng Washington-based Freedom House na sumaklaw sa 195 bansa, 88 ang klasipikadong "malaya" at 48 ang "hindi malaya".
Pakonsuwelo sa Pilipinas: ipinasunggab dito ng FH ang "best score" sa hanay ng lahat ng bansang kasapi sa Asean, na pawang "partly free" gaya ng Indonesia, Thailand, Singapore at Malaysia.
Nasisipat sa ulat ang paghilahod pa rin ng RP sa maraming larangan, na maraming kahinaan. Sa economy, halimbawa, nakakubabaw ang mga monopolyo at "oligopolies".
Ergo, dakdak lang ang diumano'y patas na kompetisyon.
Winawari na konektado sa sitwasyong iyan ang pagtalamak ng katiwalian at pagsikil sa mga tagataguyod ng kapakanang pampubliko.
Imbes na ipagyabang natin na sa Asia ay RP ang "balwarte ng kalayaan", pagtugmain natin ang sistemang demokratiko at tunay na pangangailangan ng ating sambayanan.
Portada - VALENTINE CARD: SIMBOLO NG PAGKALAKAL SA PAG-IBIG
VALENTINE CARD: SIMBOLO NG PAGKALAKAL SA PAG-IBIG
Sagisag ng komersiyalisasyon ng pista ni San Agustin ang nanlilimahid nang mensahe ng mga Valentine card.
Sinadyang maging "panlahat" ang mga mensahe upang bawat bumili ng card ay maniwalang sarili niyang damdamin ang ipinahahayag ng mga salitang nakatitik doon.
Walang dalawang tao ang dumaranas ng pag-ibig sa magkaparehong paraan; bawat isa sa ati'y may partikular na karanasan.
Ang katapatan ng ating mga salita at kilos ang nagpapakilala sa likas na kulay ng ating pagtatangi sa isang tao.
Ang mga "tula" sa milyon-milyong Valentine card ay nilikha ng mga bayarang mambebersong nasa empleo ng mga publisistang ang negosyo'y magbili ng mga pinatamisang larawa't damdamin.
Ang mga dakilang tula ng pag-ibig sa panitikang pandaigdig ay ibinunga ng partikular na karanasan ng isang tiyak na makata.
Kung ang mga ito ay patuloy na maantig sa damdamin at isipan ng mga mambabasa, ang sanhi'y nasa masinop na pagpili ng salita at larawan:
May kapangyarihang umarok sa nilalaman ng puso ng isang taong nabuhay sa isang tiyak na panahon at lunan.
Higit na makatotohanan at matapat ang mga iyan kaysa emosyong pilit binibigyang-buhay ng mga kumbensiyonal na palamuti ng mga Valentine card.
(Halaw ito sa isang akdang kasama sa librong Abot-Tanaw: Sulyap at Suri sa Nagbabagong Kultura at Lipunan ni National Artist Bienvenido Lumbera)
Matatawang madidismaya ka sa mga pagdinig at malayang talumpating paugong ng Senado.
Walang kinahihinatnan, wala kundi makumbinse ka ng namamayaning pakiwari.
Dating balwarte ito ng mga estadistang nagsusulong ng kapakanang pambansa at kagalingang pampubliko.
Sa kasalukuyan, tila imposibleng makasilip ng katiting na senyal ng paglitaw ng isang Claro M. Recto o sinumang kapanahon niya.
Sadyang imposible raw, dahil pananagutang pansarili at pampartido ang puno at dulo ng existence ng Senado ngayon.
Pero mainam-inam ito kompara sa Kamara ng mga Representante. May ilang Senador na matalas ang isip, sintalas ng patalim na laan sa patraidor na pagsaksak.
Ang Kamara kasi ay batbat lang ng rubber stamp ng Malakanyang.
Dahil gayon kung magpatay ng oras ang Senado, sa alaala mo na lang binubuhay ang statesmen sa dakong ito ng mundo.
Most corrupt sa Asia at 8th most corrupt sa buong mundo ang Pilipinas, ayon sa Transparency International at World Bank na nagranggo sa mga bansa.
Nagunita ng Balagtas ang mga makata ng ibang bansa na kabulukan ng lipunan ang naging "inspirasyon" sa pagsulat.
Humalaw ang Balagtas sa isang piyesa at pinamagatang ISANG BANSANG NABUBULOK. Angkop marahil sa RP ang sumusunod na estropa:
Tahimik na gubat ang pinupuno ng buwan ng mga larawan ng mga patay na bayani.
O lilik na buwan! Sa batuhang nakapaligid yumayakap ang pag-ibig: pangitain ng panahong napabantog.
Asul na liwanag: patungo sa siyudad ng lahing nabubulok, iginagayak ang madilim na kinabukasan ng kanilang mga apo. O buwan, balot ka ng anino-- nagbubuntong-hininga sa basyong kristal ng lawa sa kabundukan.
"Second highest in Asia next to China's" ang 7% GDP growth ng ating Republika at umabot sa 27.5% sa last quarter ng 2013 ang "joblessness" dito rin sa RP.
Bahagi iyan ng pinakahuling statistics na gaya ng dating madalas mangyari ay malayo sa bituka ng malaking mayorya ng populasyong Pinoy.
"Jobless growth" ang dapat asahan pag talamak ang corruption, pag bigo ang (mga) gobyerno sa planong industriyalisasyon at pagpapatupadng genuine na repormang agraryo, bukod sa iba pang bagay.
Isang imperatibo ang empowerment ng sambayanan o katiyakang kasama sila sa pagbuo ng patakarang panlaban sa karalitaan (poverty).
Dahil sa naturang statistics, naisiste ng isang manunulat na Pinoy sa kaibigan niyang Chino ang sumusunod:
"Dito po sa amin, pag-aari ng iilang tao ang lahat ng pinakamalalawak: lupain, dagat, papawirin.
"Kalabisang banggitin, kakulangan kundi uungkatin: silang sasandakot ang kumakatawan sa lipunang masagana.
"Kayamanan at kapangyarihan ang mga kaaway ng pang-unawa ng maralita?
"Bubuwelta syempre ang sagot kung sasagana ang mayorya sa amin pong bansa-bansaan." GDP ang malinaw lang na malayo sa bituka.
Pagkaalipin at pagkapalaasa ang namamagitan sa tao at kasaysayan.
Radikal na binabago ng panulaan ang ugnayang iyan, na mangyayari lamang kung mapapahamak ang kasaysayan.
Ang lahat ng mga produkto nito ay di basta maghihintay ng kamatayan, dahil nakatalagang may magawa hanggang wakas.
Hindi magkakaroon ng panulaan kung walang kasaysayan, ngunit walang ibang misyon ang panulaan kundi paglagusan at baguhin ang kasaysayan.
Sa ganyang pananaw, ang tanging tunay na panulaang rebolusyonaryo ay yaong apokaliptiko.
Kinailangang lumanghap kahapon ng simoy ng pandaigdigang pagkakaisa ang panulaang nagpapatuloy bilang eksorsismong nangangalaga sa atin laban sa mapangulam na pwersa at dumi.
Ang pagtula ay isang paraan ng pagsasabi ng "Hindi!" sa lahat ng kapangyarihang naghahangad maghari sa ating budhi at lumagas sa ating buhay.
Nagtetengang-kawali silang nasa itaas at nasa ibaba kapag may nag tatanong kung magkatapat ang langit at pusali.
Mga paham sila sa paglikha ng kapahamakang sa iba nauukol at bubukol.
Manipis ang pagkakaiba ng panghihimasok sa pakikisangkot, aminin mang nagkakasakitan sa pagmamalasakitan ang nasa sentro, pasilyo at sulok ng kapangyarihan.
Naipatak ng sanduguan ang kalatas: kahangalang habambuhay na tumaga sa bato at sila na iisa ang kaliskis ay laging namumurong mausig.
Nagkatali at nagkatalik ang matibay at marupok, pinabukol at pinatayog ang mga layuning naging kalansay gayong hindi nagkalaman, hindi nagkadugo. Itinatapon muna nila ang kawali kapag nakaamoy sila ng salapi mula sa langit at pusali.
Dapat lang mahalatang pinabanatan ng Palasyo sa mga kritikuno nito ang Supreme Court kaugnay ng desisyon ng SC sa pork barrel.
Desisyong ipinagpu(pu)tok ng butse ng Numero Unong Tao sa Malakanyang.
Ang isyung hugis-bariles na kargado ng salapi ng bayan, sa yugtong ito, ay nagpagunita sa amin ng isang selection sa aklat na TINGIN SA TINGI: OBSERBASYON SA BISYON AT BISYO NG PINOY.
Ayon sa isang bahagi ng librong inakda ni L. E. ANTONIO at takdang ilabas ng Ateneo Press:
"Totoo nga na pana-panahong lumalambong sa Korte Suprema ang ulap ng pagdududa dahil sa mga desisyon nito na makiling at duling kundi man anakronistiko. Ngunit nagpapakita ng pagbawi ang tribunal.
"Iwinawagayway ng kataas-taasang hukuman ang pagiging independiyente nito bilang sangay, at iwinawasiwas din ang talas ng kamalayan sa pagpapanatili ng check and balance, lalo na kung nakataya ang (dapat katigang) interes ng sambayanan."
Kung ibibilang ang taon 1983 nang patayin sa dating MIA ang isang magiting na balikbayan, tatlong dekadang mahigit ngayon ang balik-demokrasyang naitala ng people power (tatlong taon makaraan ang asasinasyong iyon).
Tila nakabuhol ang kahulugan ng pangyayari sa basta pagbagsak ng diktador na inihudyat ng pagbagsak ng balikbayan sa tarmac. Kalas-kalas naman ang progressive sectors na pinalilitaw na buo bilang 'lipunang sibil' gayong etsapwera sa espasyong demokratiko.
Pinansin ito ng kabayan nating writer Jorge Arago na nagsabi: "As in previous turnover of power in our society, that space has been hogged by the elite and its own running dogs, to the exclusion of particular groups: the teacher-student, the art-media and the scientific communities."
Makabuluhan para sa sambayanan ang panawagan niya: "Now is the time for artists and scientists and academe to come together ang create a concrete democratic and unifying basis for mutuality in our society."
Ang buklurang ito, aniya, ang papat nubay sa kaunlaran "that is in step with the development of the rest of the global community, while using distinct Filipino methods, skills and talents we have painstakingly evolved through all the regimes under which we have worked."
